Luật Hợp tác xã (HTX) 2023 được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XV, Kỳ họp thứ 5 thông qua ngày 20/6/2023 (thay thế Luật HTX 2012), bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Luật HTX 2023 có các điểm mới nổi bật như sau:
Bổ sung hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến hợp tác xã
Điều 7, Luật HTX 2023 đã bổ sung thêm nhiều hành vi bị nghiêm cấm so với trước:
- Hành vi bị nghiêm cấm đối với cơ quan quản lý Nhà nước: Hỗ trợ, ưu đãi cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX không đúng nguyên tắc, đối tượng, thẩm quyền, nội dung, trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật; Lợi dụng quyền hạn để làm trái quy định của pháp luật về hỗ trợ, ưu đãi cho tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX; Gây chậm trễ, phiền hà, cản trở, sách nhiễu tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX… trong đăng ký, hoạt động và thực hiện hỗ trợ tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX…
- Hành vi bị nghiêm cấm đối với tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX và các thành viên: Sử dụng nguồn lực hỗ trợ không đúng mục đích đã cam kết; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn vì lợi ích cá nhân hoặc của một nhóm thành viên…
- Bổ sung quyền và nghĩa vụ của HTX - Liên minh HTX: Bên cạnh các quyền, nghĩa vụ của HTX, liên hiệp HTX đã được ghi nhận trước đây, Điều 8, Điều 9 Luật HTX 2023 đã bổ sung thêm một số quyền và nghĩa vụ sau:
- Về quyền của HTX, liên hiệp HTX: Cho vay nội bộ theo quy định; Huy động vốn theo quy định; Theo dõi riêng các khoản doanh thu, chi phí của giao dịch nội bộ và giao dịch bên ngoài; Tham gia tổ chức đại diện của HTX, liên hiệp HTX…
- Về nghĩa vụ của HTX, liên hiệp HTX: Thực hiện công bố thông tin cho thành viên theo quy định tại Luật HTX và công bố thông tin theo quy định của pháp luật có liên quan; Bồi thường thiệt hại do HTX, liên hiệp HTX gây ra cho thành viên theo quy định và Điều lệ; Lập, cập nhật và lưu trữ sổ đăng ký thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn…
Trong đó, Luật HTX 2023 cũng bổ sung thêm các quy định mới về Chế độ lưu trữ tài liệu (Điều 12); Công bố thông tin cho thành viên HTX, liên hiệp HTX (Điều 14); Sổ đăng ký thành viên của HTX, liên hiệp HTX (Điều 15).
Thêm 01 Chương về chính sách phát triển HTX, liên hiệp HTX
Cụ thể, Luật HTX 2023 đã bổ sung thêm Chương II: Chính sách của nhà nước về phát triển tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX. Các chính sách này gồm:
- Chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; Chính sách đất đai; Chính sách thuế, phí và lệ phí; Chính sách tiếp cận vốn, bảo hiểm; Chính sách ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Chính sách tiếp cận và nghiên cứu thị trường; Chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; Chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro; Chính sách hỗ trợ hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp; Theo đó, Điều 18 Luật HTX 2023 nêu rõ, HTX, liên hiệp HTX được xem xét thụ hưởng chính sách trên khi đáp ứng các tiêu chí sau:
- Không trong thời gian thi hành quyết định xử lý vi phạm hành chính do vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm; không trong thời gian chấp hành bản án hình sự của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật;
- Phát triển thành viên hoặc tăng tỷ lệ giá trị giao dịch nội bộ hoặc phát triển quỹ chung không chia, tài sản chung không chia hoặc thực hiện giáo dục, đào tạo cho thành viên, người lao động hoặc mới thành lập tại địa bàn kinh tế - xã hội khó khăn, địa bàn kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;
- Có báo cáo kiểm toán trong trường hợp có yêu cầu.
Thêm điều kiện nhà đầu tư nước ngoài trở thành thành viên HTX: Theo Khoản 1 Điều 30, cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài muốn trở thành thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn của HTX phải có Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định pháp luật về đầu tư. Ngoài ra, cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài khi tham gia là thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn của HTX phải đáp ứng các điều kiện sau: Điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài;Điều kiện đảm bảo quốc phòng, an ninh theo quy định. Trong đó, tổng số thành viên chính thức là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và cá nhân là nhà đầu tư nước ngoài phải chiếm tỷ lệ dưới 35% tổng số thành viên chính thức của HTX.
Bổ sung quy định cho vay nội bộ trong HTX: Theo đó, tại Điều 83, cho vay nội bộ là việc HTX và liên hiệp HTX cho thành viên chính thức vay trong thời hạn không quá 12 tháng nhằm hỗ trợ sản xuất, kinh doanh và đời sống. Tuy nhiên, việc cho vay phải bảo toàn vốn, có hoàn trả và bù đắp đủ các khoản chi phí của hoạt động cho vay nội bộ; đồng thời đáp ứng các điều kiện sau:
- HTX, liên hiệp HTX tổ chức theo tổ chức quản trị đầy đủ và số lượng thành viên Ban kiểm soát tối thiểu từ 03 thành viên trở lên;
- Cho vay nội bộ sau khi đảm bảo nguồn vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, không sử dụng nguồn vốn huy động trong và ngoài thành viên để cho vay nội bộ;
- Ghi chép, theo dõi và hạch toán riêng hoạt động cho vay nội bộ;
- Cho vay nội bộ phải được Đại hội thành viên thông qua và quy định trong Điều lệ.
Bổ sung thêm 01 Chương quy định về Tổ hợp tác
Trong đó tổ hợp tác (THT) phải thực hiện đăng ký tại cơ quan đăng ký kinh doanh đối với khi có góp vốn và hợp đồng hợp tác không xác định thời hạn hoặc có thời hạn từ 12 tháng trở lên hoặc THT đề nghị thụ hưởng chính sách của Nhà nước. Các THT thuộc đối tượng này thực hiện đăng ký theo quy định của Luật HTX năm 2023 trong thời hạn 18 tháng kể từ ngày 1/7/2024.
Các THT được hỗ trợ chuyển đổi thành HTX, được hỗ trợ về các chính sách: Được cơ quan đăng ký kinh doanh tư vấn, hướng dẫn miễn phí về hồ sơ, thủ tục chuyển đổi THT thành HTX; Tư vấn, hướng dẫn miễn phí thủ tục hành chính về thuế và chế độ kế toán tối đa trong thời gian 03 năm kể ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã lần đầu theo quy định của Chính phủ; Miễn lệ phí cấp Giấy chúng nhận đăng ký HTX lần đầu, miền phí thẩm định lệ phí cấp kinh doanh lần đầu với ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, miễn phí phí môn bài trong thời hạn 03 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký HTX lần đầu; Miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với HTX chuyển đổi từ THT theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp; Miễn giảm tiền sử dụng đất đối với HTX chuyển đồi từ THT theo quy định của pháp luật về đất đai./.